Buğday ithalatı bitmiyor

Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) 2009 Yılı Hububat Raporu, buğday üretiminin ve ihracatının arttığını buna karşın yüksek miktarda ithalatın önüne geçilemediğini ortaya koydu. Rapora temel teşkil eden Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) tahminleri itibariyle buğday üretimi 2009'da 20,6 milyon ton olarak gerçekleşti. İhracat da 2007 ve 2008'e oranla artış kaydederek 301 bin tona çıktı. Alınan önlemlere ve atılan adımlara rağmen ithalatın frenlenememesinde ise dünya buğday fiyatlarının yüksek rekolteye bağlı olarak düşük seviyelerde seyretmesi ve bazı bölgelerde hissedilen kısmi kalite sorunları etkili oldu.

TMO'nun kitap haline getirdiği 2009 Hububat Raporu, ülke ekonomisi ve tarımın aldığı payın ötesinde temel besin ürünlerinin hammaddesini oluşturan hububat sektöründe gelinen noktayı fotoğraflıyor. Hububatların bitkisel özellikleri, tarımı ve kullanımını içeren özet bilgilerle başlayan bölümler, Türkiye'de ve dünyada yaşanan gelişmelerle devam ediyor. Ticaret durumuyla ilgili projeksiyonlarla tamamlanıyor. Raporun son bölümünde de ofisin denetim faaliyetleri ile 2009-2010 hububat sezonuna yönelik değerlendirmelere yer veriliyor.

Rapora göre buğday ekim alanları 8,1-9,5 milyon hektar arasında, üretim miktarı da 18-21,5 milyon ton arasında değişiyor. Yalnız 2007 yılında kuraklık nedeniyle, üretilen buğday 17,2 milyon tonda kalmış. TÜİK'in bitkisel üretim tahminleri 2009'da buğday üretiminin 20,6 milyon tonu bulduğuna işaret ediyor. Yıllar itibariyle Türkiye'nin buğdayın verimi yükselme kaydetmiş olmasına rağmen ortalama dünya veriminin altında kalıyor.

Türkiye'de buğday üretimi tüketim miktarını karşılamadığı için zorunlu olarak ithalat yapılıyor. Zaman zaman görülen kuraklıklar ve buğday kalitesi de ithalatı körükleyen diğer unsurlar arasında öne çıkıyor. İthalat, 2008 yılında son 10 yılın en yüksek seviyesi olan 3 milyon 708 bin tona ulaştı. İthalatın yüksek olmasının, 2007 ile 2008 yılına ait Dâhilde İşleme Rejimi (DİR) belgelerinin bu yıl (2008) içerisinde kullanılmasına bağlanıyor. Ayrıca 2008 yılında Türkiye'de buğday rekoltesinin düşük seviyelerde gerçekleşmesi ve buğday ithalatında uygulanan gümrük vergisi oranının, üretim ile piyasa stok durumu değerlendirilerek Kasım 2007'de yüzde 130'dan yüzde 8'e ve 2008'de yüzde 0'a kadar indirildiğine işaret ediliyor.

2009 yılında buğday ithalat miktarı 3 milyon 380 bin ton olarak gerçekleşti. Yine ithalatın yüksek miktarda gerçekleşmesinde mahsulün dünya fiyatlarının yüksek rekolteye bağlı olarak düşük seviyelerde seyretmesi, DİR kapsamında yapılan ithalat ve bazı bölgelerde hissedilen kısmi kalite sorunları etkili olduğu ifade ediliyor.

Türkiye'de buğday piyasalarındaki fiyatları dengede tutabilmek amacıyla arz fazlası ürün TMO tarafından ihraç ediliyor. Bu bağlamda 2009 yılı ihracatı üretim artışı nedeniyle 2007 ve 2008 yıllarına göre yükselerek 301 bin tona ulaşmış durumda.

TMO'nun açıklamasına göre 2009 yılına ilişkin buğday üretim, ihracat ve ithalat oranları özetle şöyle:

2009 buğday üretimi (Ton): 20,6 milyon

2009 buğday ihracatı (Ton): 301 bin

2009 buğday ithalatı (Ton): 3 milyon 380 bin

2009 buğday ihracatı (Değer): 60 bin 647 dolar

2009 buğday ithalatı (Değer): 899 bin dolar

2009 buğday ihracatı (Ortalama fiyat): 201,2 Ton/dolar

2009 buğday ithalatı (Ortalama fiyat): 266 Ton/dolar

Ekmeklik buğday üretimi: En fazla İç Anadolu Bölgesi'nde

Ekmeklik buğday üretimi: En az Doğu Anadolu Bölgesi'nde

Makarnalık buğday üretimi: En fazla İç Anadolu Bölgesi'nde

Makarnalık buğday üretimi: En az Doğu Anadolu Bölgesi'nde