Türkiye için büyük fırsat!

Yavuz SEMERCİ / HAFTANIN ANALİZİ / HT GAZETE

ysemerci@htgazete.com.tr

Hem enerjide dışa bağımlı hem de döviz biriktiremeyen bir ülkeyiz. Bu, global dünyaya mahkûmiyet demek. Rusya, İran, Irak, Azerbaycan aynı fiyat politikasını izlerse Türkiye’nin faturası yükselir. Bu nedenle gaz zengini Irak Kürdistan Bölgesi ile ilişkiden asla vazgeçmememiz gerekli

Bu analiz yazısının okunduğunu gün Türkiye 550 bin varil petrol tüketecek. Ve bu miktarın 500 bin varilini ithal etmiş olacak. Aynı gün Türkiye 124 milyon metreküp doğalgaz yakacak. Ve bunun da yüzde 98’ini pek çoğumuzun şu veya bu nedenle burun kıvırdığımız komşularımızdan satın alacağız. Evlerimizde ısınabilmek, araçlarımızı hareket ettirebilmek, üretim tesislerimizi çalıştırabilmek, elektrik kullanabilmek için sadece bu iki hayati ürüne her gün yaklaşık 85 ile 125 milyon dolar arasında (Petrolün varil fiyatına bağlı bir değişim söz konusu oluyor) kaynak aktaracağız. Başka bir deyişle yıllık (yaklaşık) 40 milyar dolar enerji ithalatı yapmak zorundayız. Bir hesaba göre Türkiye olarak 10 yıl içinde 540 milyar dolarlık petrol ve doğalgaz tüketeceğiz...

Yakıttan tasarruf etmenin 10 altın kuralı!

1) Hı­zı­nı­zı sı­nır­la­yın:

Ara­cın hı­zı art­tık­ça ya­kıt tü­ke­ti­mi de ar­tar. An­cak yük­sek hız gi­bi çok dü­şük hız­da sey­ret­mek de 100 ki­lo­met­re­de faz­la­dan 1 lit­re tü­ket­iminize ne­den ola­bi­lir.

2) Ani fren­den ka­çı­nın:

Ya­vaş ya­vaş hız­la­na­rak ve müm­kün ol­du­ğunca yu­mu­şak vi­tes ge­çiş­le­riy­le ya­kıt ta­sar­ru­fu sağ­la­ya­bi­lir­si­niz. Ma­nev­ra­lar ve ani fren­le­me­ler yap­mak gi­bi ag­re­sif sü­rüş tar­zı yu­mu­şak sü­rüş­ten yüz­de 20 da­ha faz­la ya­kıt tü­ke­tim­le so­nuç­la­na­bi­lir.

3) Mümkün olan en yüksek vitesi seçin: Otomobili belirli bir hızda mümkün olan en yüksek viteste kullanmak yakıt tasarrufunuzu arttırabilir. Düşük viteslerde, yüksek motor devriyle seyretmek yakıt tüketimini artırır.

4) Dikkatli kullanın:

Klima, motor için ekstra bir yüktür. Klima kullanılmaması yüzde 3'e kadar yakıt tasarrufu sağlar. Özellikle kışın dışarıdaki hava sıcaklıkları izin verdiği ölçüde klimayı kapatmayı tercih edin.

5) Aşırı rölantiden kaçının: Beklerken motoru kapatmak ve hareket için hazır olduğunuzda tekrar çalıştırmak arabayı hareketsiz durumda çalıştırmaktan daha az yakıt harcar.

6) Gereksiz yüklerden kurtulun: Araç ne kadar ağır olursa hareket etmek için o kadar fazla enerji gerekir. Ekstra her 50 kilogram yük için yakıt tüketiminiz yaklaşık yüzde 1 artar.

7) Camları kapalı tutun:

Camların açılması aerodinamik çekiş oluşturur, bu da aracınızı yavaşlatır. Gerekli hızda seyretmek için daha fazla enerji gerekir ve bu da daha fazla yakıta ihtiyaç duyar.

8) Doğru hava basıncı önemli:

Yetersiz şişirilmiş lastikler, yuvarlanmak için daha fazla enerji gerektirir. Janta gevşek bir şekilde monte edilen lastikler zaman içinde hava basıncı kaybı gösterir. Doğru şişirme yüzde 5'e kadar yakıt tasarrufu sağlayabilir.

9) Bakımı aksatmayın:

Kirlenmiş bujiler, kirli hava filtresi veya tıkalı yakıt filtresi yakıt tasarrufunuzu olumsuz bir şekilde etkiler. Bakımı iyi yapılmış bir motor yakıt tasarrufunu yüzde 4'e kadar artırabilir.

10) Doğru lastiği seçin:

Araca uygun olmayan ebat ve tipte lastik kullanmak tüketimi ciddi miktarda artırır.

***

Dolar basamadığımıza (üretemediğimize) göre çalışacağız, üreteceğiz, ihracat yapacağız, turist ağırlayacağız, döviz biriktireceğiz ve/veya borç bulup enerji faturasını ödeyeceğiz... Biz hem enerjide dışa bağımlı hem de döviz biriktiremeyen (yani cari işlemler açığı veren) bir ülkeyiz. Bu gerçeklik, dışa bağımlılık ve global dünyaya mahkûmiyet anlamına da geliyor. Dünyaya hâkim siyasi, ekonomik ve sosyal rüzgârların karşısında direnmenin de çaresizliğini gösteren bir gerçekliktir bu...

***

Bir tahmini paylaşayım. 2023 iddialı hedeflerin konulduğu bir tarih. Ekonomik büyüklük (GSYİH) 3 trilyon dolarlara yükselecek. 10 yıl içinde Türkiye’de enerji ihtiyacını karşılayacak petrol ve doğalgaz rezervi bulmamız ve devreye almamız beklenmiyor. Enerjide dışa bağımlı kalacağız. Yani o günlere vardığımızda günlük petrol ihtiyacımız 2 milyon varillere çıkacak. Ve sakın bu süre içinde varil fiyatlarının bugünlerde olduğu gibi 60 dolarlar civarında oluşmasını beklemeyin. Hesaplar tutar veya tutmaz ama doğalgazda Rusya, İran, Cezayir ve Azerbaycan’a bağımlı kalacağız. Petrolde ise İran, Irak, Kazakistan, Rusya, Suudi Arabistan ile ilişkilerimiz ön planda kalacak.

İşte doğalgaz ve elektrik faturalarını düşürmenin yolları!

Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği (ELDER) tarafından yapılan açıklamada, elektrik faturalarında tasarruf sağlamak için çamaşır yıkama alışkanlıklarından mutfak aletlerinin kullanımına kadar dikkat edilecek bazı küçük kurallar konusunda ipuçları yer aldı.

Çamaşırlar gerekmedikçe yüksek ısıda yıkanmamalı.

Şarj aletlerinin sürekli prizle bırakılmaması hem tüketim hem de güvenlik açısından gereklidir.

Buzdolabındaki sıvı yiyeceklerin üzerinin kapatılması enerji tüketimini azaltır.

Dondurulmuş gıdaların derin dondurucudan bir gün önce çıkarıp buzdolabınıza konulması, dolaba soğukluk vereceği için elektrik tüketiminde tasarruf sağlar.

Buzdolabı fırın ve diğer ısı kaynaklarından uzakta olmalı ki serin kalmak için çok fazla çaba sarf etmek zorunda kalmasın.

Buzdolabı ile arkasındaki duvar arasında en az 10 cm mesafe olmalı.

Aydınlatma ile ilgili tasarruf tavsiyeleri - Bir akkor lamba, kompakt fluoresan lamba ile değiştirildiğinde yüzde 80 kadar aydınlatma maliyeti azalır.

Odadan ayrılırken lambalar kapatılmalıdır. Aile bireyleri odadan ayrılırken lambaları kapatmalarını hatırlatacak notlar konması faydalı olacaktır.

Eğer kullanıcının bütçesi bir defada bir çok fluoresan lamba almaya elvermezse, geride kalanları değiştirmek için aylık olarak sıraya konarak tamamlanması mümkündür

Gün ışığından mümkün olduğunca faydalanılmalıdır. Odalar doğal aydınlık avantajını daha iyi kullanacak şekilde düzenlenmelidir

Pencere yakınına bir masa ve sandalye yerleştirerek elektrik faturalarında gerçek bir azalma sağlanabilir.

Dış kapı ışıldakları halojen lambalarla değiştirilebilir

50-90 watt'lık bir halojen lamba, iki kat fazla watt'lı standart bir reflektör lamba yerine takılırsa yine aynı aydınlatma elde edilir.

Lambaların ve armatürlerin periyodik olarak bakımları yapılmalıdır. İyi yapılmayan bakım sonucunda lamba üzerinde biriken tozlar faydalı ışık miktarını azaltır.

Duvarlar ve tavanlar açık renkli boya ile boyanmalı, dekorasyon eşyaları mümkün olduğunca açık renkli seçilmelidir.

Lamba ışık çıktısı verimli olarak kullanılmalıdır

Daha fazla ışığa ihtiyaç duyulan bölümlerde çok sayıda düşük güçlü lamba yerine daha yüksek güçlü tek bir lamba kullanmak daha verimli bir aydınlatma sağlar.

Dekoratif lambalar ışığı sizin istemediğiniz yönlere gönderir.

Açık renk, şeffaf gölgelikli abajurlar ışığı daha iyi geçirirler.

Zamanlayıcılar, fotoseller, ya da yaklaşım sensörleri vasıtasıyla aydınlatmanın kontrol edilmesi de enerji tasarrufu sağlar.

İşte doğalgaz faturalarının giderek arttığı kış aylarında alınabilecek basit önlemler

Sıcaklığın içeride kalması için geceleri perdelerin kapalı olması enerji tasarrufu sağlar.

Odada sıcaklığın artması halinde pencereleri açmak yerine radyatör musluğunu kısın.

Bacalı cihazları dolapların içerisine yerleştirmeyin. Bu durum cihazların ortamdan yanma havası almasını engeller ve yanma verimi düşer.

Radyatörlerinizde termostatik vanalar kullanın. Bu sayede yakıt tüketiminde tasarruf sağlanır

İzolasyonsuz kapı ve pencerelerin kenarlarındaki boşlukları pencere süngeri ile kapatın.

Petek arkasına panel konulabilir.

Binalarda radyatör arkaları daha fazla ısı kaybına neden olur. Buralara ısı yalıtım levhası konulmalı.

Kullanılmayan çatı aralarında çatı şiltesi döşenebilir.

Alçı plaka kaplı taşyünü levha veya camyünü ile duvarlar içten hızlı ve ekonomik şekilde yalıtılabilir.

Tesisatlarda uygulanacak camyünü prefabrik boru ve vana ceketi uygulamaları, ısı kayıplarını azaltır.

***

Petrol serbest ticaret kapsamında bir başka ülkeye bağımlı kalmadan tedarik edilebilecek bir ürün. Doğalgazda ise durum değişik. Önce sıvılaştırılıp sonra gemilerle taşınma işlemi hem ekonomik değil hem de yüksek ihtiyaçları karşılamıyor. Yani boru ile ülkenize getirmeniz gerekiyor. Bu ise zengin gaz rezervlerine sahip komşulara mahkûm bırakıyor. Türkiye’nin çıkarı belli: Komşu ülkelerin siyaseten birlikte hareket eden satıcı konumunda olmamaları gerekiyor. Yani Rusya, İran, Irak, Azerbaycan’ın aynı fiyat politikasını izlemesi durumunda Türkiye’nin ödeyeceği fatura yükselecek. Yani ülkemizi yönetenler hem yüzde 58 oranında (gaz alımında) bağımlı olduğumuz Rusya ile ilişkileri koruyacak hem de daha ucuz kaynaklar için farklı ülkeleri (örneğin Irak, Azerbaycan) devreye alacak. Üstelik 2023 hedefini tutturabilmek, ithal ettiğimiz enerjiyi işlemek ve yenilenebilir enerji üretebilmek için de 120 milyar dolar yatırım yapmamız gerekecek. Bu açıdan Türkiye’nin gaz zengini Irak Kürdistan Bölgesi ile geliştirdiği ilişki asla vazgeçilemeyecek niteliktedir. Ve siyaseten Kürt siyasal hareketini geliştirse de vazgeçilmezdir.

***

Bu noktada bir öngörümü aktarayım. Birincisi doğalgaz ve petrolde de dışa bağımlılığı bitiren ABD’nin Ortadoğu’ya ilgisi azalacak. Asya’nın (özellikle Çin ve Hindistan) ilgisi artacak. Rusya ve İran’ın bölgede ticareti yönlendirme arzusu siyasi alanda etkinleşmelerine yol açacak. Ve tamamen enerjide dışa bağımlı olan Avrupa ise bölgenin istikrarı ve ucuz kaynaklara ulaşımı noktasında politikalara ağırlık verecek. Ve özellikle Rusya’ya uzun vadede bağımlı kalmayacak bir strateji izleyecekler.

***

İşte tam da bu noktada Türkiye’nin coğrafi konumu eşsiz bir fırsat yaratıyor. Doğu, kuzey ve güney komşuları petrol ve doğalgaz kaynakları ile dolu. Batı ise enerjiye bağımlı. Türkiye bir yandan kendi ihtiyacı için Irak (özellikle Kürt Bölgesi) ve Azerbaycan ile ucuz gaz için ilişki geliştiriyor, bir yandan da Avrupa’nın ihtiyacını karşılayacak projelere ağırlık veriyor.

DOĞALGAZDA KÖPRÜ ÜLKEYİZ

Henüz olgunlaşmamış ama siyasi iradenin beyan edildiği Rusya’nın Avrupa’ya gaz akışında rotasını Türkiye’ye çevirmesini bir kenara koyalım. Türkiye açısından en değerli proje Güney Gaz Koridoru... Hazar enerji kaynaklarını Batı’ya ulaştıracak proje. Adı TANAP... Bu hat gazı Yunanistan’a taşıyacak. Oradan da (TAP Projesi) İtalya ve Doğu Avrupa’yı besleyecek nitelikte uzayacak. Türkiye’nin enerji köprüsü olmasında 10 milyar dolara inşa edilecek bu hat hayati öneme sahip.

TÜRKİYE UCUZ GAZ BULMAK ZORUNDA

Dünyanın en pahalı gaz tüketen ülkelerinden birisiyiz. Kaynaklara bu kadar yakın olmamıza rağmen bunun temelinde Rusya ve İran’a bağımlı kalmamız yatıyor. TPAO kaynaklarına göre gaz fiyatları 2011 yılında ortalama 144.11 dolar/bin m3 idi. 2012 yılında ortalama 99.16 dolar/bin m3 olarak gerçekleşti. Türkiye ise bin metreküp için 400 dolar civarında bir rakam ödüyor. Örneğin ABD, halen Japonya’dan yaklaşık 6 kat, AB’den 4 kat daha ucuz doğalgaz kullanıyor (kaya gazının da etkisiyle). Türkiye enerjide köprü özelliği ortaya çıktıkça ve Irak Kürdistan gazını da devreye soktuğunda Rusya ve İran’dan aldığı gazın da fiyatı gerileyecek.

İRAN SİSTEME DAHİL OLACAK

Ne derseniz deyin. İran dünya ekonomik sistemine dahil olacak. Rejim yumuşayacak. İran’a uygulanan yaptırımlar yumuşayınca ihracatı günlük 500 bin varil arttı. Nükleer programında kapsamlı bir uzlaşma İran’ı zenginleştirir

BAKÜ-TİFLİS-CEYHAN HATTI

Günlük 1.2 milyon varil kapasiteli Bakü-Tiflis-Ceyhan (BTC) ham petrol boru hattının ne kadar değerli olduğu anlaşıldı. Sadece 2013 yılında yaklaşık günlük bazda 685 bin varil Azeri ve Türkmen petrolü Ceyhan’a ulaşarak dünya pazarlarına satıldı.