Ev işlerine her ay yardımcı alanlar dikkat!

İŞ HAYATI - Ali TEZEL / HT EKONOMİ

Sayıları 1.5 milyon kadar olan ev hizmetlileri maalesef bürokratik işlem çokluğu ve sair sebeplerle sigortasız-sosyal güvencesi çalıştırılıyor. Biz de buradan Avrupa ülkelerinden olan “kupon” sigortasını önermiştik. Bu öneri de Torba Yasa’ya girmeyi bekliyor.

CHP’nin de konuyla ilgili yasa teklifi var. Ancak Aile Bakanlığı’nın hazırladığı çözüm teklifi “kupon”a pek benzemese de Torba’ya girdi 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereğince ev hizmetlerinde süreksiz çalışanlar sigortalı sayılmıyorlar. Sürekli ve ücretli çalışanlar içinse sigorta şart ama çalıştıran ev sahipleri için bürokrasi had safhada. 5510 Sayılı Kanun uygulaması bakımından bir ev hizmetlisinin sigortalı sayılabilmesi için, çalışma karşılığında ücret ödenmesi ve çalışmanın sürekli olması şarttır. Süreklilik kavramının ne olduğu da 4857 Sayılı İş Kanunu’nda belirtmiştir:

“Nitelikleri bakımından en çok otuz iş günü süren işlere süreksiz iş, bundan fazla devam edenlere sürekli iş denir.” Bu sebeple ev hizmetlisi 3-5 günde bir değişik evlere gidiyorsa, hakkında Sosyal Sigorta Kanunları uygulanmıyor, ama aynı eve her hafta aynı gün bir ay boyunca gidiyorsa, bu sefer ev sahibi kendisini SGK’ya bildirmek ve sigorta primlerini ödemek zorundadır.

İŞ KANUNU UYGULANMAZ

Gündelikçi ya da aynı evde sürekli çalışan olsun, ev hizmetlisi hakkında İş Kanunu hükümleri uygulanmamaktadır. 4857 Sayılı İş Kanunu’nun 4’üncü maddesine göre ayda kaç gün çalışmış olursa olsunlar kapsamda olmadığından:

- Kıdem tazminatı

- İhbar tazminatı

- Yıllık izin ücreti

- Fazla mesai gibi haklar verilmez.

Basit olanı ‘kupon’dur

5 Günlüğü 10 veya 11 lira olan prim kuponlarını bankadan satın alıp evinizde çalışana veriyorsunuz. O da SGK’ya götürüp hizmetlerine ekletiyor.

HİZMETLİ DE PRİM ÖDEMESİN DİYE KOD SEÇİN

Ayda 30 günden az bildirim yapacağınızdan, SGK size “Neden 30 günden az” diye ekranda sorduğunda, “KOD-7 PUANTAJ” deyin. Yoksa kadın cebinden bir de SGK’ya genel sağlık sigortası primi ödemek zorunda kalır. Kanun gereğince ayda 30 günden az SGK’ya bildirilenler, 30 günden eksik kalan günlerin sağlık primini ceplerinden ödemek zorundadır. Ancak, KOD7 PUANTAJ ile çalıştırılanlar ödemek zorunda değildir.

Her ay tekrar edeceksiniz

Her ayın 23’üne kadar, geçmiş ayda kaç gün çalışmış, kaç para (brüt ücret) vermişseniz ebildirge ekranından bunu tekrar edeceksiniz. Unutmayın, işyeri bildirgesinde geçmiş tarihi yazarsanız SGK size ceza yazar; e-bildirgeyi takip eden ayın 23’üne kadar bildirmezseniz ceza yersiniz. Yine puantaj kâğıdını SGK’ya ayın 23’üne kadar göndermezseniz de ceza yer.

SGK size numara ve şifre verecek

SGM’ye vereceğiniz işyeri bildirgesi sonrasında size, bir işyeri numarası, bir de e-bildirge şifresi verilecek. SGK’nın web sayfasına girip işçiniz için işe giriş bildirgesini göndereceksiniz. Sonra her ay için ücret bordrosu dolduracaksınız. (kırtasiyecilerden alınır) Her 7.5 saat 1 gün hesabıyla çalışma günü belirleyeceksiniz. Sonra ücret bordrosunda brüt kazançtan yüzde 15 SSK primi ile işsizlik sigortası primi kesecek, yüzde 20.5 işveren primi yazacak ve bordroyu imzalatacaksınız. (Gelir vergisi olmadığından vergi kesmeyeceksiniz.) Her ay kaç gün çalıştığını, kaç para (brüt) ücret ödediğinizi gösteren e-bildirgeyi, ayın 23’üne kadar göndereceksiniz. Yine ayın 23’üne kadar SGK’ya elden veya APS ile puantaj cetvelini yollayacaksınız. Çıkan borcu da gidip bankadan SGK hesabına ödeyeceksiniz.

Bürokrasiye gerek var mı?

Zaten şu andaki sisteme göre evinde ev hizmetlisi çalıştıranlar, bürokratik işlemleri yaparsa günlüğü 11 liraya çalıştırdığı kadın için SGK’ya prim ödeyebiliyor. Yeni getirilecek düzenleme ise bürokrasiyi ortadan kaldırmıyor, aksine artırıyor. Kim gider İŞKUR’a kaydolur, kim gider gündelikçi kadın için devlete 112.5 lira öder. Öte yandan, anlattığım sistemle kadının sosyal güvenliği belki sağlanır ama kıdem tazminatı konusu gündeme gelmez.

BAKANLIĞIN GETİRMEK İSTEDİĞİ DÜZENLEME

Önce kayıt sonra her gün SMS

Aile Bakanlığı’nın hazırladığı projeye göre, evinde ayda birkaç gün dahi olsa ev hizmetlisi çalıştıran herkes önce İŞKUR’a gidip kaydolacak, sonra ülkemizde var olan tüm ev hizmetlileri de İŞKUR’a gidip kaydolacak, ardından evinizde bir gün dahi olsa ev hizmetlisi çalıştırdıysanız İŞKUR’a cep telefonuyla SMS atıp “Ben bugün filan TC kimlik numaralı falanca kişiyi evimde çalıştırdım” diyeceksiniz.

Parayı da bankaya ödeyeceksiniz

Ardından da bir gün çalıştırdığınız kadın için bankaya gidip 100 lira gündelik, 10 lira sigorta primi ve 2.5 lira işlem ücreti olarak ödeme yapacaksınız. Ödediğiniz 10 lira SGK’nın kasasına gidecek, adına para yatan da PTTBANK kartıyla parasının 90 lirasını çekecek, kalan 10 lirası da sosyal güvenlik kesintisi olarak SGK’ya gönderilecek. Kadın hak ettiği parayı nakit çekmek yerine Aile Bakanlığı ile anlaşması olan bir markete gidip alışveriş yaparsa, 2.5 liralık daha harcama yapabilecek.