Yüksek ücretle çalışanlar zararda
Ali Tezel yazdı
İŞ HAYATI - Ali TEZEL / HT EKONOMİ
8.9.1999 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 4447 sayılı Kanun ile uygulamaya giren, İşsizlik Sigortası 13 yıldan bu yana ülkemizde uygulanmaktadır. Uygulama özelliği gereğince adı İşsizlik Sigortası olsa da, İşsizlik Sigortası Fonu’na giren tüm para dikkate alındığında 13 yıldan beri işsizlere biriken ve nemalanan paranın sadece yüzde 2’si ödenmiştir. Başka yerlere ödenen rakamlar, işsizlere ödenen rakamın kat be katı olmuştur. İşte bu dengesizliği giderecek bir çözüm de hiç işsiz kalmayanlara yönelik olmalı.
Birçoğu hayatı boyunca hiç işsiz kalmadığı için İşsizlik Sigortası’ndan ödenek almadan emekli olmakta veya vefat etmektedir. AB ve ABD’de olduğu gibi işsizliği özendirmemek ve İşsizlik Sigortası’ndan faydalanmak için sık sık (yasal veya yasadışı şekilde) işsiz kalmaları da azaltmak adına, hayatı boyunca hiç ödenek almadan emekli olmuş veya vefat etmiş olanlara veya yakınlarına biriken paralarının yarısı geri ödenmelidir.
ÖDENEK ALMA ŞARTLARI
İşsizlik Sigortası’ndan ödenek alabilmek için:
1 - (Gazeteciler hariç olmak üzere) Kendi istek ve arzusu dışında işsiz kalmak, gazeteci kendi istek ve arzusu ile işsiz kalsa da ödenek alır.
2 - İşsiz kalma tarihinden geriye doğru 3 yıl (1080 gün) içinde, SGK’ya en az 600 gün prim ödemiş olmak.
3 - Son 120 gün içinde kesintisiz çalışıyor olmak.
4 - Adına vergi kaydı veya Ltd. Şti. ortaklığı veya AŞ’de ortak+yönetim kurulu üyesi olmamak,
5 - Kendi çalışmaları ile emekli aylığı almıyor olmak.
6 - İşsiz kalma tarihinden itibaren 30 gün içinde İŞKUR’a müracaat etmek.
ÖDENEĞİN HESABI
1 - 600 gün primi olan 6 ay,
2 - 900 gün primi olan 8 ay,
3 - 1080 gün primi olan 10 ay, boyunca İŞKUR’dan işsizlik ödeneği alabilir.
BU DURUMDA EN DÜŞÜK İŞSİZLİK ÖDENEĞİ: 1071 X 0,40=428 lira
EN YÜKSEK İŞSİZLİK ÖDENEĞİ İSE: 1071 X 0.80=856 liradır.
EN YÜKSEK ÖDENEK 856 LİRA
Günlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39’uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez.
YÜKSEK ÜCRETLE ÇALIŞANLAR ZARARDA
Halen SGK’da en yüksek Sigorta Primi’ne Esas Kazanç asgari ücretin 6.5 katıdır. Buna göre de 1071 X 6.5 = 6961 liradır. Bu rakam üzerinden yüzde 2 işveren, yüzde 1 işçi ve yüzde 1 devlet katkısı ile yüzde 4 oranlı İşsizlik Sigortası aylık kesintisi 278 liradır. 3 yıl boyunca ödenen rakam 278 X 36 =10024 liradır. Bu kişi işsiz kaldığında 10 ay boyunca alabileceği işsizlik ödeneği rakamı ise; 856 X 10=8560 liradır. Görüldüğü üzere yüksek ücretle çalışan birisi işsiz kaldığında ödenen işsizlik primlerini bile alamamaktadır. Bu sebeple de işsizlik ödeneğinin asıl amacı olan alıştığı yaşam seviyesine işsizlik döneminde bırakın ulaşmayı, yaklaşamamaktadır.
YÜZDE 80’LİK ÜST SINIR KALDIRILMALI
İşsizlik Sigortası Kanunu’nda halen TBMM’den görüşülmekte olan Torba Kanun’a eklenecek bir madde ile asgari ücretin yüzde 80’i olan üst sınır ödemesi kaldırılmalıdır ki 13 yıldan beridir zararda olan yüksek ücretli çalışanlar da işsiz kaldıkları dönemde, alıştıkları yaşam seviyesine ulaşabilsinler. Aksi halde yetenekli ve yüksek gelirle çalışabilecek olan bu kişiler aç kalmamak adına düşük ücretli işlere razı olmak zorunda olmasınlar.
