'Çakma Talih Kuşu'na dikkat!

BEGÜM ÇELİKKOL/ HABERTURK.COM EKONOMİ SERVİSİ

Eskiden ne güzeldi... 5-6 yaşlarımı anımsıyorum. Hepimiz toplanırdık ya bizim evde ya anneannemlerin evinde. Bütün aile. Babaannem, anneannem, iki dedem, halamlar, kuzenlerim, annem, babam... Babam elinde bir biletle gelirdi ve "Annene çaktırma" diyerek uzatırdı bana. Kendimi çok mutlu hissederdim. Meğer anneme de aynısını yapıyormuş. Bu da bizim ailecek yılbaşı eğlencemiz ve sırrımız olurdu. Sonra herkes elindeki biletle gece yarısını beklerdi. "Acaba bize de çıkar mı?" derken saatler geçmek bilmezdi. Tombala, kızma birader, tavla, pişti şeklinde gece sürerken; patlamış mısır, kuruyemiş şenlendirirdi ortamı. Aile olmak güzeldi hele ki işin içinde Milli Piyango heyecanı olduktan sonra! Hiç ikramiye kazanamadım ama hep amorti çıkmıştır o yaşlardan beri. Bu da babamın bana verdiği uğur olsa gerek. Sonra büyüdük. Sirkeci'de arkadaşlarımızla turlarken Nimet Abla'nın önünde bir fotoğraf çekilmek en keyifli karelerden biriydi. Aileden yavaş yavaş eksilenler oldu ve 2010'un sonuna da böylece geldik. Milli Piyango Bayileri Esnaf Odası'na giderken o ilk yılbaşı akşamları aklıma geldi... Ardından bir sesle irkildim: "Yılbaşı Özel Çekilişi biletleri burada" İstiklâl Caddesi'nin tam ortasına geldim bu seslerle, Balık Pazarı'nın içinde bulunan Milli Piyango Bayileri Esnaf Odası'na geldim ve beni gülümseyen yüzüyle Başkan Ahmet Yazıcı karşıladı... Çaylarımızı yudumlamaya başladığımızda keyifli bir sohbet olacağını tahmin etmeye başlamıştım bile...

Korsan kitap, korsan CD, korsan film, korsan taksi... Bunları hep duyduk. Piyango biletinin korsanı var mı?

Çok fazla var. Biz Milli Piyango Bayileri Esnaf Odası olarak 5263 Sayılı Kanun ile idare ediliyoruz. Üst kuruluşumuz Esnaf Odaları Birliği. Mesela biz klasik Milli Piyango biletlerimizi şubeden alırız. Peşin parasını öderiz. Vergisini de peşin veririz. Ne kadar param varsa o kadarlık bilet alabilirim. Ben esnafım. 50 bin TL'lik bilet alırım. Çevremde işsizlerden oluşan 5- 10 kişi bulurum. Mesela kardeşim, oğlum, eşim gibi. O insanlara bilet verir ve biletleri sattırırım. Parası olan kişiler bankalardan kredi yoluyla bilet çektiriyorlar. Ruhsatı olmayan, Anadolu'nun çeşitli yerlerinden olan kişilere Milli Piyango'nun seyyar bayilerinin kârı yüzde 9 kadardır. İşsizlere yüzde 7 ile bilet sattırırlar. Bu da görüntü kirliliğini oluşturur. Böylece on iki ay sıcakta, soğukta çalışan dürüst esnafın ekmeğini de çalmış olurlar. Bayi yine mağdur olur. Denetimsizlikten bunlar oluyor. Milli Piyango Müdürlüğü denetlemiyor.

Çözüm ne peki?

Bir bankayla anlaşılır. Bankadan kredi kartıyla biletler alınır. Bütün para biletler satılınca ödenir. O zaman korsan bayiler kalkar, korsanlar da yasal bayi haline gelebilirler. Müşteri de rahatça bilet alabilir. Olumsuzlukların sorumlusu Milli Piyango Genel Müdürlüğü'dür. Ankara'dakidir. Bir an önce sağlıklı bir özelleştirme yapısına kavuşmalılar. Milli Piyango o kadar dibe vurdu ki. Eski heyecanı kalmadı. Kârlar, savunma sanayisine, sağlık, okullar için gidiyor. Milli Piyango İdaresi bunları yapıyor. Ama bayi sahibi arkadaşlarımıza da anlatıyoruz ama konuya hakim değiller.

SATIŞLAR DÜŞTÜ

Satışlar nasıl peki artık? "Eski heyecanı kalmadı" dediniz ya...

Satışlar geriye gitti artık. Rakiplerimiz öyle değil.

Sayısal Loto, İddaa var...

Siz bir işyeri açıyorsunuz, vitrin yaparsınız. Çok güzel bir vitrin hazırlamalısınız. Vitrin güzel olursa içeri girilir. Bizim Milli Piyango için reklâm gördünüz mü? Bir reklâm bütçesi var ama yanlış kullanılıyor. Yılbaşında 320 milyon TL bilet basıldı. Bu paralar insanların cebinden çıkıyor. Bari insanlar için güzel şeyler yapın. Satışların geriye gitmesi iyi reklâm yapılmamasından kaynaklanır. Bizim annemiz, çocuklarımız verdikleri paraların güzel yerlere gittiğini görebilsinler, bunu göstermek için kullanılmalı. Bugün diğer şans oyunlarına çok fazla para yatırılıyor.

Evet. Her gün 50 TL'lik şans oyunu oynayanlar var...

Şans oyunlarının içinde en çok çıkma şansı olan Milli Piyango biletidir. Sayısal Loto da Milli Piyango ürünüdür. Hemen Kazan da öyle. Klasik Milli Piyango bu devlete en çok faydası olan oyundur. İşlerin düşmesinin sebebi diğer şans oyunlarıdır ama doğru reklâm yapılmamasıdır. İdarenin suçudur, yeniden yapılanma şarttır. Milli Piyango bayisi sahibine sorulmalıdır, "Nasıl bir insandır?", "Gerekli bilgi verildi mi?", "Eğitim verildi mi?" diye sorulmalıdır.

Korsan biletlerde de daha düşük fiyata satma gibi bir durum oluyor mu?

Piyasada piyangı bileti var. Niye 8 TL'lik bileti 9 TL'ye alasınız ki? Öyle sıkıntılar oluyor ama biz yakalıyoruz. Emniyete teslim ediyoruz. Ruhsatsız bilet satanlara bilet verenlerin ruhsatları iptal edilmeli.

Yapılıyor mu peki?

Hayır. İdaredekiler "Korsan bilet satsınlar" diyebiliyor. Benim ümidim de kırıldı.

MİLLİ PİYANGO TARİHE Mİ KARIŞACAK?

PTT'ler de bilet satıyor bildiğimiz kadarıyla. Bayiler de satıyor...

Evet. İki senedir PTT'lerde bilet satışı yapılıyor. Verilebilir. Kuralları güçlü olanlar koyar. Postanelerin görevi bilet satmak mı yoksa mektuplarımızı yerine ulaştırmak mı?

Mektup yollarız, telgraf çekeriz, fatura öderiz...

Müsteşara kadar yazılar yazdık.

Sektörü, bayileri bitirmeye mi çalışıyorlar?

Galiba öyle oluyor. Sorumsuz olan arkadaşlarım da "Sektör bitecek, Milli Piyango ucuz bir fiyata satılacak" diyorlar. Postanelerin önünde bilet satılıyor. Mektup yollamaya gidiyorsunuz zorla bilet sattırıyorlar. 1 Ocak'ta postanede bilet satılmayacak. Siz amortileri ya da ikramiyeleri gelip bayilerden alacaksınız, postaneden değil. Böyle birşey olabilir mi?

BELEDİYELER DE BİLGİLENDİRİLMELİ

Başka nasıl sorunlar yaşanıyor?

Milli Piyango Genel Müdürlüğü bayileri bilinçlendirmeli ya da bizim yapacağımız bilinçlendirmeye yardım etmeleri gerek. Sayısal Loto bayisinin neler yapması gerektiğini öğretmeliler. Memurla konuşması, kılık, kıyafetine kadar eğitim verilmeli. Ne var ayda bir kere toplansak, çay içsek, kahvaltıda toplansak? Bizim bayilerin topladığı paraların bakanlık tarafından nereye harcandığını belediyelerin de bilmesi gerek. Sokakta bir sürü seyyar satıcı var. Mısır, simit satarlerken seyyar Milli Piyango bayilerine bilet sattırmak için akşama kadar koşturuyoruz. Bilet satışçıları küçük esnaf. Simit sattırıyorsanız, seyyar bayiler de rahatça satış yapabilmelidir. Bayileri yok edersiniz, manavları, kasapları yok edersiniz. Ne olacak sonra?

TAHRİBATLI BİLETLERİ NASIL YAPIYORLAR?

Biletlerde tahribat meselesini anlatabilir misiniz?

Mesela elinizde bir bilet var. Numaraların içinde 6 geçiyor. Halbuki 8 geçen bir bilete piyango çıkmış. 8 rakam geçen bir biletten o 8 rakamı ustaca kesiliyor. Sonrasında diğer biletteki 6 rakamının üzerine yapıştırılıyor. Dolandırıcı seyyar bayiye geliyor. Yaşlı bir bilet satıcısı var ona diyor ki, "Amca bana şu kadar ikramiye çıktı, bilet de bu" Yaşlı adam da görmüyor, ikramiye listesini inceliyor ve parayı dolandırıcıya veriyor. Sonrasında bu bilet müdürlüğe gidiyor. Müdürlük baktığında hemen anlıyor tahribatı. Yaşlı amcanın parası da boşa gidiyor. Bunların önlenmesi gerek.

UĞURLU RAKAM ANEKTODU DOĞRU MU?

Her sene en çok kazanan ve hiç kazanmayan numaralar diye konular ortaya atılıyor. Bunların doğruluğu var mı?

Kesinlikle yok. Bana "Hadi bizi listeye yazdır. Bize de çıksın" diyorlar. Böyle şanslı rakamlar diye şeyler kesinlikle yoktur. Milli Piyango Genel Müdürlüğü'nü her konuda eleştiririm ama bu konuda çok titizler. Kesinlikle öyle hile gibi durumlar olmaz. Şubelerde çalışan memurlar var Milli Piyango bayilerinde. Amortilerden asla birşey almazlar. Memurlar biletlerimizin kontrolünü yaparlar. Her yerde yolsuzluk olur, Milli Piyango Genel Müdürlüğü'nde olmaz.

Bayiler ne kadar vergi ödüyor bilet ödüyorlar?

Yüzde 25'e yakın gelir vergisi ödüyorlar...

BAĞ-KUR'LARINI BİLE ÖDEYEMEYENLER VAR

Gelir-gider dengesini sağlayabiliyorlar mı?

Maalesef sağlayamıyorlar. 200 TL'lik BAĞ-KUR'larını bile ödeyemiyorlar. Bir arkadaşımız vefat etti. Eşi geldi, baktık BAĞ-KUR'unu ödeyememiş. Kazanamıyorlar, ödeyemiyorlar maalesef. Kimse küçük esnafa sahip çıkmıyor. Bazen geliyorlar, "Tezgâhınızı kaldırın" diyorlar. Bazen de şöyle olur. İşsizlerimiz var. Evdeler. Gelsinler bayilik alsınlar. Az miktar da olsa kazanç sağlayabilirler. İlla ayda 1000 TL kazanmak zorunda değil ki. Birşey yapmanın huzuruyla evlerine giderler. Devletine de faydalı olurlar...

Peki bayilik ücretleri ne?

Seyyar Milli Piyango bayisi olmak için müdürlüğe gidiyorlar. Türk Vatandaşı olmak, yüz kızartıcı suç olmayacak. 100 Dolar teminat veriyorlar. En az ilkokul mezuniyeti istiyorlar. Esnaf sicili almanız gerekiyor bir de. 200 TL gibi bir masrafınız oluyor. O günden sonra sağlık güvenceniz başlamış oluyor.

İstanbul'da satış nasıl şu anda?

Bugün biraz kendisine geldi. Satışların tadı kaçtı

Eskisi gibi değil. Babam hepimize bilet alırdı. Bir hafta önceden anneme ve bana verirdi. Biz de ailecek yılbaşı akşamı ekran karşısında "Acaba bize çıkacak mı?" diye beklerdik. Şimdi o heyecanlı bekleyiş kayboldu, büyüdük de mi böyle oldu yoksa farklı bir nedeni var mı?

Siz bu sene Milli Piyango'nun haberini duydunuz mu?

Fazla değil.

Büyük ikramiyenin en az 50 milyon TL olması lazım. Süper Loto 48 milyon TL civarında ikramiye verdi. Klasik Milli Piyango'nun da 50 milyon TL olması lazım.