Türk Ticaret Kanunu değişiyor!

HABERTURK.COM EKONOMİ SERVİSİ

Yeni Borçlar Kanunu'nun Türkiye Büyük Millet Meclisi'nden jet hızıyla geçmesinin ardından bugün de Meclis'in gündemine Yeni Türk Ticaret oturdu.

Neredeyse tüm borç ilişkilerini yeniden düzenleyen Borçlar Kanunu'nun ayrıntıları kadar Türk Ticaret Kanunu'nun (TTK) da ayrıntıları çok önemli.

Çünkü yeni Türk Ticaret Kanunu da ticaretin tüm kurallarını ve ticaret oyununun kitabını yeniden yazıyor.

Yıllardır büyük bir sabırsızlıkla beklenen Yeni TTK'nın ticari yaşama neler getirip neler götürdüğünü HABERTURK.COM EKONOMİ SERVİSİ olarak konunun uzmanlarına sorduk. İşte hukukçuların gözüyle ticarette oyunun yeni kuralları...

TEK KİŞİ ANONİM ŞİRKET KURABİLECEK

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Abuzer Kendigelen yeni TTK hakkında çarpıcı açıklamalarda bulundu. Yeni Türk Ticaret Kanunu'nun öncekinden 80 madde daha fazla olduğuna dikkat çeken Kendigelen, önceki kanunun bin 475, yeni kanunun ise yapılan değişiklerle birlikte bin 535 maddeden oluştuğunu kaydetti. Yeni kanunda 600 yeni hükmün bulunduğu ifade eden Kendigelen, eski kanunun 5 ayrı kitaptan oluştuğunu fakat yeni düzenlemelerle bu sayının 6'ya çıktığına işaret etti. Yani bu kitaplara ek olarak Taşıma Hukuku bağımsız ve özel bir kitap olarak yerini aldı. Abuzer Kendigelen'in verdiği bilgiye göre 685 maddenin de sadece dili daha anlaşılır bir hale getirilmek suretiyle güncelleştirildi. Geriye kalan 250 civarında madde ise yeniden kaleme alındı veya değiştirildi.

Getirilen yeni düzenlemeyle tek kişi anonim ve limited ortaklığına imkan tanıyor. Bu en göze çarpan değişiklik olarak öne çıkıyor. Çünkü daha önceki düzenlemeye göre limited şirket kurabilmek için en az 2, anonim şirket kurabilmek için ise en az 5 ortağın bir araya gelmesi gerekiyordu. Böylece AB müktesebatına uygun bir değişiklik yapılmış oldu.

BAĞIMSIZ DIŞ DENETİM

Ayrıca, anonim şirketlerde bugüne kadar iç denetim söz konusuydu ve sağlıklı bir denetim yapılıp ilgililer yeterince bilgilendirilemiyordu. Değişiklikle bunun yerin 'bağımsız dış denetim' getirildi. Bu düzenleme azınlık ortaklıklar için çok büyük öneme sahip. Çünkü bilgi paylaşımı daha sağlıklı bir zemine oturmuş oluyor. Devlet için de, vergi denetimi anlamında, artı bir değer. Kısacası tüm ilgililer açısından şeffaflaşma anlamında önemli bir düzenleme.

İNTERNET SİTESİ KURMA ZORUNLULUĞU

Bu düzenlemlerle profesyonel yönetim anlayışının şirketlere yansıtılması hedefleniyor. Şu aşamada yaklaşık 100 bin anonim, 1 milyon anonim şirket sayısı olduğu düşünüldüğünde bu şirketlerin kendilerin çeki düzen vermesi gerekecek. Ve bu kadar sayıdaki şirketlerin de 'internet sitesi' kurması ve kamuoyunu aydınlatması zorunlu hale gelecek. Özellikle tasarının 1524'üncü maddesi her sermaye şirketinin (anonim, limited) bir internet sitesi kurmasını ve öngörülen hükümleri paylaşmasını içeriyor. Tabi, ticari sır niteliği taşıyan bilgiler paylaşım dışı kalacak.

İNTERNETTEN YÖNETİM KURULU TOPLANTISI

Prof. Dr. Kendigelen'e göre elektronik işlemler ticari hayatımızın vazgeçilmezi olacak. Yani bazı ihbarların elektronik ortamdan gönderilmesinin yanısıra elektronik ortamda genel kurul ve yönetim kurulu toplantıları da yapılabilecek. Ve bu toplantılarda bağlayıcı kararlar alınması söz konusu olabilecek.

BORSA ŞİRKETLERİ ZORUNLU OLACAK!

Pay senetleri borsaya kote olmuş şirketler de elektronik ortmda genel kurul yapılması zorunlu hale geliyor. Yani milyonlarca ortak bir mekana gitmek zorunda kalmayacak ve internet ortamında oy haklarını kullanabilecek. Bu hükme aykırı davranan yöneticiler hakkında da 6 aya kadar hapis veya 100-300 bin TL arasında adli para cezasıyla yargılanabilecek.

Kısacası ihbarlar, itirazlar, faturalar, teyit mektubu, toplantı çağrıları vb. elektronik ortamdan yapılabilecek.

SİGORTA POLİÇELERİ

Sigorta poliçeleri de artık elektronik ortamda güvenli elektronik imza ile yapılabilecek.

TİCARİ SİCİL BANKASI GELİYOR

Diğer ve en önemli düzenlemelerden bir tanesi ise Ticaret Sicil Gazetesi'nin elektronik ortama taşınıyor olması. Böylece artık yüzlerce sayfalık fiili gazete yerine aranılan bilgilere hemen ulaşılabilecek bir elektronik bilgi bankası oluşacak. Bu şekilde ticari aktörlere ilişkin bilgilere elektronik ortamda 'ticari sicil bilgi bankası' aracılığıyla rahatlıkla ulaşılabilecek.

HOLDİNGLERE ÖZEL HÜKÜM

Bu tasarı ile şirketler topluluğuna (Holding) yönelik özel hükümler getirildi. SPK'dan izin almaksızın halktan ortaklık vaadiyle para toplamak cezai müeyyideye bağlandı.

Bu kapsamda ticaretle ilgilenen herkes bu değişikliklere uyum sağlamak için hem çaba, hem para hem de zaman harcamak zorunda kalacak. Sonuç itibariyle 55 yıllık hantal yapıyı ortadan kaldıracak yeni düzenlemeler gelecek.

"Buna karşılık kabul edilen hükümlere anlam vermek için 5-10 yıl zaman gerekecek" diyen Prof. Dr. Abuzer Kendigelen, uygulamada bazı sorunların da yaşanabileceğine dikkat çekti. Bu sorunların da yorum farkından kaynaklanabileceğinin altını çizen Kendigelen, şöyle devam etti:

"Bu Ticaret Kanunu 2005'te Meclis'e gönderildi, 2007'de Adalet Komisyonu'ndan geçti. Yıl 2011! Tasarı durduğu yerde eskidi. Aradan geçen 6 yılda AB müktesabatına uyum sağladığı düşünülen değişiklikler tasarıya yansıtılmadı. Umarım bu değişiklikler yapılır ve eksiklikler giderilir.

Hepimiz, gerek hukukçular ve ticari kesim önce bu hukuku öğrenmeye çalışacağız sonra uygulama safhasını çözeceğiz. Tabi bunun içinde uzun bir zaman gerekiyor. Herkesin bu değişikliğe bir an önce adapte olmalı. Artık ticarette yeni bir sayfa açılıyor."

"ÇOK YETERSİZ"

İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Emekli Öğretim Üyesi Prof. Dr. Erdoğan Moroğlu ise yapılan değişikleri yetersiz buluyor. Yeni düzenlemerin birçok aksak tarafının olduğuna işaret eden Moroğlu, "Nasıl oluyor da akşamdan sabaha bu kadar kapsamlı bir kanun çıkabiliyor" diyor. En az 300-400 maddede aksaklıkların bulunduğunu kaydeden Pro. Dr. Moroğlu'na göre bu maddeler çelişkilerle dolu ya da yetersiz ifade içeriyor. Moroğlu, yazdığı bir kitapla bu düzenlemelere ilişkin aksaklıklara dikkat çekmiş. Ve bunun üzerine 100 madde üzerinde yeterli olmayan fakat gerekli değişikler kısmen yapılmış. Fakat Moroğlu'na göre daha düzeltilmesi gereken onlarca madde bulunuyor.

Moroğlu'nun verdiği bilgilere göre, Türk Ticaret Kanunu Tasarısı T.C. Adalet Bakanlığı’nca 8 Aralık 1999 tarihinde oluşturulan Ticaret Kanunu Komisyonu tarafından beş yıllık bir çalışma sonucunda hazırlanmış ve 24 Şubat 2005 tarihinde kamuoyunun değerlendirmesine sunuldu. Tasarı, "Başlangıç" hükümlerini takiben sırasıyla "Ticari İşletme", "Ticaret Şirketleri", "Kıymetli Evrak", "Taşıma İşleri", "Deniz Ticareti" ve "Sigorta Hukuku" konularını düzenleyen altı kitap ile "Son Hükümler"den ve toplam 1535 maddeden oluşuyor.

2005 yılı Şubat ayı sonunda Kamuoyuna açıklandıktan sonra, yapılan yoğun eleştiriler üzerine, Tasarı’nın birçok maddesi Türk Ticaret Kanunu Komisyonu’nda, TBMM Adalet Alt Komisyonu'nda ve Adalet Komisyonu’nda düzeltilmiş veya değiştirilmiş olmasına karşın, Tasarı, hâlâ dil ve ifade, sistematik ve içerik bakımlarından çok önemli hatalar, yanlışlar ve yetersizlikler içeriyor.

Türk Ticaret Kanunu Tasarısı hazırlanırken Türk Borçlar Kanunu Tasarısı ile dil, sistematik ve içerik bakımlarından uyumlu ve yeterli bir düzenleme yapılmamış.

"HÜKÜMLER YER DEĞİŞTİRMİŞ"

Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nda yeralması gereken bir kısım hükümler Borçlar Kanunu Tasarısı’nda ve Borçlar Kanunu Tasarısı’nda yeralması gereken bir kısım hükümler de Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nda yer almış. Ortak konularda da uyumlu ve yeterli düzenleme yapılamamış. Sermaye Piyasası Kanunu ile yeterli uyum sağlamamış. Ve Türk Ticaret Kanunu Tasarısı'nda diğer ilgili kanunlar ile de uyum tam olarak sağlanamamış durumda.

SİSTEMATİK BOZUKLUK

Prof. Dr. Moroğlu'na göre, Tasarı’nın sistematiği de bozuk. Bu bozukluk hem yürürlükteki Türk Ticaret Kanunu’nun bir kısım hükümlerinin olduğu gibi Tasarı'ya aktarılmasından ve hem de yeni düzenlemelerde sistematik konusunda gerekli özenin gösterilmemiş olmasından kaynaklanıyor. Tasarı’da yer almaları için tutarlı bir neden bulunmayan, gereksiz ve adeta yenilik yapma özentisiyle yapılmış düzenlemelere yer verilmiş.

ANONİM VE LİMİTED ŞİRKET

Erdoğan Moroğlu şöyle devam etti: "Tasarı’nın 338 inci ve 574 üncü maddelerinin tek kişilik anonim ve limited ortaklığa cevaz veren düzenlemeler yapılmıştır. Anonim ortaklığın en az beş kurucuyla ve limited ortaklığın en az iki ortakla kurulması zorunluluğunun amaca hizmet etmediği, yapay kurucular veya ortaklar alınmasına yol açtığı doğrudur. Ancak, bu kabulün zorunlu sonucu olan düzenlemelerin tam olarak yapılmamış olması önemli bir eksikliktir.

Örneğin, şirketin tek kişi ortağıyla ve onun sahibi olduğu diğer şirketlerle, kan ve kayın hısımlarıyla ve onların şirketleriyle ilişkileri; tek ortağın aynı zamanda yönetim kurulu başkanı veya üyesi, ya da tek yönetici olması halinde karar ve icra organları arasındaki ilişkinin, yetki ve görev paylaşımının nasıl olacağı ve şirketin yegâne sahibi olan tek kişi ortağın şirket borçlarından sorumluluğunun şahsi ve sınırsız hale gelmesi gereken durumlar hakkında Tasarı’da bir düzenleme yoktur.

"YETERLİ OLGUNLUKTA DEĞİL"

Ekonominin hukuki altyapısını oluşturacak olan Tasarı, TBMM Genel Kurulunda görüşülebilecek olgunlukta değildir. Kanunlaştırılmasında acele edilmemeli ve oluşturulacak dar çerçeveli yeni bir Komisyonda gözden geçirilerek düzeltilmelidir."