Kıdem tazminatında ne oluyor?

GAZETE HABERTURK- HT EKONOMİ

‘Kıdem Tazminatı Fonu’ taslağı yasalaşırsa en önemli kriter fona ödenecek prim oranı. Şu an her 12 aya bir aylık kıdem alınırken bu da yüzde 8.33’lük oran demek. Fon için tartışılan prim oranı ise yüzde 3-4 üzerinden sürüyor. Bu da 2 bin TL brüt ücret için 10 yılda yüzde 3 primle 13 bin TL hak kaybı demektir

SORU:

Ali Bey, kıdem fonu için maaşın yüzde 4’ü kesilecek deniyor. Buna göre senede kesilecek oran, maaşın yüzde 48’i olur. Eski sistemde 1 seneye 1 maaş ödeniyordu. Yeni sistemde 1 seneye maaşın yarısı ödenmiş olacak. Bu çok büyük bir hak kaybıdır. Neden hiçbir yorumcu gündeme getirmiyor. Fazla duyurmak istemiyorlar mı? Cenap Eker

YANIT:

Cenap Bey, 13 Haziran 2012 günü bu köşeden tam sizin dediğiniz konuyu haberleştirdik ve “Kıdem Tazminatı Fonu parayı da düşürür” diyerek alınacak paranın yarıya düşeceğini belirttik. Şimdiki kıdem tazminatı ödemesi 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesine göre çalışanın her bir yılı (12 ayı) için bir aylık brüt maaş tutarında yapılmaktadır. Bu da yüzde 8.33 oranına tekabül etmektedir. Yani, işveren kendi işçileri için bir kıdem tazminatı fonu oluşturacak olsa ilerde ödeme güçlüğüne düşmemek adına her ay brüt ücretlerin yüzde 8.33’ü kadar para ayırması gerekir.

TASARIDA % 3-4 TARTIŞMASI VAR

Henüz tasarı taslağı halindeki “Kıdem Tazminatı Fonu” uygulamasında ise düşünülen oran yüzde 3 ile yüzde 4 arasında gidip gelmektedir. Tasarı bu şekilde yasalaşırsa bir yıl için alınacak rakam düşmüş olacaktır. Düşüşün rakamları da yukarıdaki tablodan daha net görülecektir. Görüldüğü gibi, kıdem tazminatı fonunda aylık prim kesintisi yüzde 3 olursa aylık 2000 lira brüt ücreti olan bir işçinin yıllık kıdem tazminatı kaybı 1.280 liradır. 10 yıllık kaybı ise 12.800 liradır. Yüzde 4 tercih edilirse bu kere aylık kayıp 1.040 lira, 10 yıllık kayıp 10.400 lira olacaktır.

KIDEM ALMA HALLERİ AZALACAK

Halen geçerli olan 1475 sayılı İş Kanunu’nun 14’üncü maddesine göre, 4857 sayılı İş Kanunu gereğince çalışanlar 7 hal ve şartta işverenlerinden kıdem tazminatı alabiliyorlar.

Bunlar;

* İşveren tarafından haklı bir sebep olmadan işten çıkartılırsa,

* İşçi haklı bir sebeple işi bırakırsa,

* Erkek çalışanlar askerlik için işi bırakırsa,

* Emekli olmak amacıyla işçi işi bırakırsa,

* Emeklilikte diğer şartları tamamlayıp, tamamlaması gereken yaşı evinde geçirmek isteyen işçi işi bırakırsa,

* Kadın işçi evlendikten sonraki bir yıl içinde işi bırakırsa,

* İşçinin ölmesi hallerinde her çalışma yılına bir brüt maaşı tutarında kıdem tazminatı ödenir.

Görüldüğü üzere, erkeklerin askere giderken, kadınların evlendikten sonraki bir yıl içinde işini bırakması halinde kıdem tazminatı ödenmesine son verileceği gibi işçinin işveren tarafından işten çıkarılması veya işçinin haklı sebeple işini bırakması hallerinde kıdem tazminatı ödenmeyecek.

Öte yandan emeklilikte yaş hariç (15 yılı ve 3.600 günü olanlar) diğer şartları taşıyanların emekliliklerini evlerinde beklemek üzere işlerinden ayrıldıklarında da kıdem tazminatı fondan sonra ödenmeyecek veya ödenirse vergi kesilecek.

FON GELİRSE PARA NASIL ALINACAK, VERGİSİZ ÖDEME YOK

Tamamı:

- Emeklilik halinde tamamı kendisine,

- Ölüm halinde tamamı mirasçılarına,

- İşten ayrılıp beş yıl boyunca bir daha işe girmez ve adına kıdem primi ödenmezse kendisine tamamı ödenecek ama işverenin ödedikleri hariç elde ettiği nemalardan gelir vergisi kesilecek.

Yarısı:

- Ev almak için yarısı ve vergili ödeme var yani yüzde 15-35 oranında vergisi kesilecek.

- Fonda 15 yılı tamamlayan ve bu 15 yıl içinde en az 10 yıl (3600 gün) adlarına kıdem primi ödenenler de parasının yarısını vergisini ödeyerek alabilecekler.

- Parasının yarısını çeken biri daha sonra da bu işlemi tekrar etmek isterse 5 yıl daha adına prim ödenmesi halinde ikinci veya üçüncü kere paranın yarısını çekebilecek ama burada da vergi var.

Üstelik emeklilik ve ölüm dışındaki durumlarda fondan alınan paradan yüzde 15-35 arasında gelir vergisi de kesecekler.