Şirketlerin kredi riski arttı!
Şirket risklerini ölçen Crif'in raporuna göre 3. çeyrekte şirketlerin bilançosunda ani bozulma oldu. Afrika ve Ortadoğu'daki daralmayla 2011'den bu yana kredi riski zirveye çıkarken Orta Anadolu başı çekti
Rahim AK / HT GAZETE
Şirketlerin bilanço ve ödeme alışkanlıklarından yola çıkarak finansal kredi bilgisi üreten uluslararası danışmanlık şirketi Crif’in hazırladığı Kredi Risk Haritası’na göre Türkiye’de şirketlerin riski üçüncü çeyrekte önemli ölçüde arttı. Öyle ki 2011’den bu yana her çeyrekte yayımlanan endeks hazırlanmaya başlandığı günden bu yana en düşük değerini aldı. İki seçim dönemi geçiren Türkiye’de büyümenin düştüğü ve başta Irak ve Suriye pazarları olmak üzere Ortadoğu ve Afrika pazarlarındaki daralma ile faaliyetleri daralan şirketlerin hem bilançoları hem de diğer kuruluşlara çek senet ve bankalara kredi ödeme alışkanlıkları bozuldu. Risk artışı tüm sektörleri kapsarken özellikle perakende ticaret endeksi endekste alarm veren kritik eşiğin altına indi.
EN FAZLA ORTA ANADOLU’YU VURDU
Crif’in toplam 23 bin 415 şirket verilerinden elde ettiği araştırmasına göre uzun süredir en güvenilir bölge olan Orta Anadolu, Ortadoğu ve Afrika pazarlarındaki daralmadan en çok etkilenen bölge oldu. Bölge şirketlerinin ticari hacimleri düştü, ödemeleri aksadı ve riski aniden yükseldi. Bölgenin risk endeksi 5 puan gerileyerek 1.089’dan 1.039’a indi. En düşük riskli bölge ise Batı Karadeniz oldu. Üçüncü çeyrekte yüksek riskli illerde ilk üç sırayı ise Artvin, Yozgat ve Şanlıurfa aldı.
‘KÖTÜLEŞECEK AMA BANA BİR ŞEY OLMAZ’
Crif’in ilk kez yayımladığı beklenti anketi ise şirketlerin gelecek beklentisi konusunda kafalarının karışık olduğunu ortaya koydu. İyimserlerin ve kötümserlerin oranı düşerken gelecekle ilgili öngörüsü olmayanların oranı yüzde 40’tan 47’ye yükseldi. Çalışmaya göre şirketlerin genel ekonomik ortama yönelik beklentisi bundan sonraki üç ay için bozuldu. Geleceğe iyimser bakanların oranı yüzde 31’den yüzde 17’ye geriledi, olumsuz bakanların oranı yüzde 36’dan 41’e çıktı. Ancak kendi firmalarına yönelik beklentilerde bozulma görülmedi. Şirketlerin yüzde 65’i son çeyrekte cirolarının artacağını düşünürken yüzde 11’i işlerinin daha kötüye gideceğini düşünüyor. Yine firmaların yüzde 58’i son çeyrekte kârlarının yükseleceğini tahmin ediyor. Daha önce şirketlerin yüzde 20’si kârlarının düşeceğini tahmin ederken bu oran yüzde 8’e indi.
‘SADECE ÇEK DEĞİL BAŞKA NEDENLER VAR’
CRİF Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı Selim Seval, üçünçü çeyrekte yeterli ekonomik etkinlik olmadığı için kredi risk endeksi hesaplanamayan il sayısının 7’den 10’a yükseldiğini belirterek ulaştıkları rakamların karşılıksız çek adet ve tutarları ile de uyumlu olduğunu kaydetti. Karşılıksız çek oranlarının 2012’nin döndüncü çeyreğinden itibaren adet ve tutar olarak azaldığının görüldüğünü kaydeden Seval, “Ancak son iki tekrar artışlar söz konusu oldu. Artan karşılıksız çek oranları şirketlerin riskini yükseltiyor ancak son çeyrekte kredi risk endeksinde görülen sert düşüş yüksek risk artışınnı altında başka nedenlerin de olduğunu gösteriyor. Zira karşılıksız çek oranlarındaki artış bu kadar sert değil” dedi.
KARAMAN’IN KOYUNU SONRA ÇIKMAZ OYUNU
Son üç çeyrekte en güvenilir il olan Karaman üçüncü çeyrekte de riski en düşük iller arasındaki yerini aldı. Bolu ve Kastamonu riski düşük il listesinden düşerken yerine Samsun ve Karabük geldi. Riski yüksek iller ise tamamen değişti.
Ulaşım ve iletişim ikinci çeyrekte en riskli sektörken üçüncü çeyrekte bayrağı perakende ticaret aldı. Yeterli ekonomik aktivite olmadığı için riski hesaplanamayan il sayısı 7’yken bu sayı üçüncü çeyrekte 10’a çıktı.
Karşılıksız çek adedi ilk çeyrekte toplam çeklere oranla yüzde 2.73’ken üçünçü çeyrekte yüzde 2.95’e çıktı. Tutar olarak ise ilk çeyrekte yüzde 3.17 olan karşılıksız çeklerin verilen çeklere oranı son çeyrekte yüzde 3.40’a çıktı.
İNŞAATTA ALARM ZİLLERİ ÇALIYOR
Sektörler açısında bakıldığında perakende ticaret en riskli sektör olarak öne çıksa da bir süredir hükümetin kurtulmaya çalıştığı inşaatta alarm zillerinin çaldığı görüldü. İnşaat şirketlerinin riski yüzde 5 artarken özellikle Doğu Karadeniz bölgesinde artışın yüzde 21’i bulması dikkat çekti. Riski en düşük sektör her zamanki gibi üretim firmaları olurken bu sektörde bile endeks 2 puan geriledi. Türkiye’nin lokomotifi İstanbullu firmaların riski yüzde 2 arttı. İstanbul’da perakende firmalarının notu 3 puan düştü.
