Batıktan hazine buldular!

Rahim AK / Ahmet KIVANÇ / HT GAZETE

Bankaların tahsili gecikmiş alacak (TGA) dediği kredilerin tümü meğer gerçekten batmıyormuş. Merkez Bankası’nın Finansal İstikrar Raporu’nda yaptığı çalışma Türkiye’de ‘batık’ diye bildiğimiz kredilerin en az yarısının sonradan icra yoluyla tahsil edildiğini ortaya koydu. Merkez’e göre battı diye gösterilen ve daha sonra bir bölümü varlık yönetim şirketlerine devredilen batık kredilerde kredi kartı ve ihtiyaç kredilerinden kaynaklanan batığın yüzde 45 ile 56’sı sonradan tahsil edildi. Örneğin, 2010’da batan kredilerde tahsilat oranı kredi kartlarında yüzde 54 seviyesine yükselirken, ihtiyaç kredilerinde yüzde 51 oldu. Konut ve taşıtta ise tahsilat oranları yüzde 70’e kadar çıktı. Tahsilat sürelerinin ise ortalama ihtiyaç ve kredi kartında 2 yıl, konut ve taşıtta ise 1 yılda maksimum tahsilat seviyesine yaklaştığı görüldü. Tahsilat sürelerindeki farklılaşma ise teminatlı varlıkların haciz ve çözümleme süreçlerindeki farklılıktan kaynaklandı.

3 MİLYARLIK KAZANÇ

Rapordaki istatistiklere göre toplam 2 milyon 256 bin kişinin tahsili gecikmiş kredisi var. Bankalar bu batık kredilerin yaklaşık yarısı olan 1 milyon 120 binini varlık yönetim şirketlerine devretmiş durumda. Bankalardaki toplam batık tutarı ise şu anda 9.7 milyar lira düzeyinde. Bu rakama varlık yönetim şirketlerine devredilen krediler dahil değil. Batıklar devredildiği kişi sayısına oranlanırsa yaklaşık 10 milyarlık batık kredinin de avukatlık büroları aracılığıyla icra yoluyla borcu tahsil eden varlık yönetim şirketlerine devredildiği varsayılabilir. Avukatlık şirketleri batık borcu bankalardan yüzde 12 ile 20 arasında bir tutarla satın alıyor. Yani 100 liralık batık alacağı banka en iyi ihtimalle 20 liraya satıyor. Şirketler ise 50 lira topluyor. Böylece 10 milyarlık borç aktarımından avukatlık şirketleri en az 3 milyar lira kazandılar veya önümüzdeki dönemde kazanacaklar. Ayrıca batıktan 3 milyarlık tutarı da varlık yönetim şirketine alacağını satmayan bankalar alacak.

İŞSİZLİK YÜZDE 10’A ÇIKTI, BATIK KREDİ YÜZDE 6’YI AŞTI

Merkez Bankası istatistiklerine göre yılın ikinci çeyreğinde gözlenen işsizlik oranındaki artış kredi kartı ve ihtiyaç kredisi gibi teminatsız bireysel kredi batık oranlarına olumsuz yansıdı. İşsizlik oranı yüzde 10’a çıkarken kredi kartlarında batık oranı yüzde 6’yı geçti, ihtiyaç kerdilerinde ise yüzde 3’ün altından yüzde 4’ün üstüne yükseldi. Bireysel kredi kartı batık oranları 2013 yılı ortalarından, ihtiyaç kredisi batık oranları ise 2013 yıl sonundan itibaren artışa geçti. Bireysel kredi kartı batık oranlarında 2013 yılı ikinci yarısından itibaren görülen artış eğiliminde, batık tutarlarındaki artışın yanı sıra kredi kartı bakiyesindeki büyümenin önce ivme kaybetmesinin ve sonrasında da gerilemesinin etkili olduğu değerlendiriliyor.

TAŞIT VE KONUT RAKAMLARI İYİ

Konut ve taşıt gibi teminatlı tüketici kredilerinde ise olumlu görünüm korundu. Taşıt kredileri tahsili geçikmiş alacak oranları, taşıt kredisi bakiyesindeki düşüşe rağmen yatay seyrederken, konut kredileri batık oranlarında kademeli düşüş sürdü.

YÖNETİM ŞİRKETLERİNE DEVİR YÜZDE 20 ARTTI

Bankalara kredi kartı ve tüketici kredisi borcu bulunan gerçek kişi sayısında önemli bir değişim yok. Varlık yönetim şirketlerine borcu bulunanların sayısı ise 2013 yıl sonuna göre yüzde 20 arttı. Bu eğilim, bankaların varlık yönetim şirketlerine donuk alacak satışlarını artırdığına, bu nedenle aslında 2014’ün ilk dokuz ayında bankaların da bireysel kredi borcu olan gerçek kişi sayısında önemli bir miktarda artışa işaret ediyor.

185 BORSA ŞİRKETİNİN AÇIK POZİSYONU 29 MİLYAR DOLAR

Merkez Bankası’nın Finansal İstikrar Raporu’nda yer alan analizine göre, Borsa İstanbul’da hisseleri işlem gören 314 reel sektör firmasının185’i açık pozisyon, 103’ü ise fazla pozisyon taşıyor. Açık pozisyonların toplamı 29 milyar dolar olurken, fazla pozisyonlar da 2 milyar dolar olarak hesaplandı. Açık pozisyonun yüzde 80’i dokuz sektörde yoğunlaştı. Açık pozisyon telekomda 4 milyar dolar, havayolları ve yer hizmetlerinde 3.8 milyar, petrol/gazda 5.1 milyar, alkolsüz içecek ve meşrubatta 2.4 milyar, elektrik üretiminde 2.5 milyar, otomotivde 1.1 milyar, demir çelikte 1.9 milyar, perakendede 1.3 milyar, gayrimenkul yatırım ortaklığı sektörlerinde ise 2.3 milyar dolar oldu. Açık pozisyonları 4 milyar dolar olan ve gayrimenkul, elektrik üretimi ve perakende sektörlerinde faaliyet gösteren 44 şirketin hiç yurtdışı satış geliri bulunmadığı, açık pozisyonlarının özkaynaklarına oranının yüzde 52 olduğu belirtildi.